بررسی تنوع توده‌‌های خربزه و طالبی (Cucumis melo L.) برای مقاومت به پژمردگی فوزاریومی بر مبنای فعالیت آنزیم‌های بیوشیمیایی

بیماری پژمردگی فوزاریومی، نوعی بیماری محدودکنندۀ کشت خربزه‌ییان در جهان و همچنین در ایران است. یکی از روش‌های کنترل این بیماری استفاده از ارقام مقاوم خربزه و طالبی است. در این تحقیق، 57 تودۀ‌ خربزه و طالبی در شرایط گلخانه برای تعیین وضعیت مقاومت در مقابل بیماری پژمردگی آوندی فوزاریومی و روند تغییرات در فعالیت بیوشیمیایی در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با سه تکرار ارزیابی شد. در این مطالعه، ریشه‌های زخمی‌شدۀ گیاهچه‌های یک تا دوبرگی 15‌روزه در 50 میلی‌لیتر سوسپانسیون حاوی اسپور Fusarium oxysporum f. sp. melonis با غلظت 106 × 1 در میلی‌لیتر به مدت سه تا چهار دقیقه قرار گرفتند و مایه‌زنی شدند و سپس به سینی‌های کشت منتقل گردیدند. سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و شدت بیماری به همراه پنج صفت فیزیولوژیک اندازه‌‌‌‌‌‌گیری شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد بین توده‌‌ها برای همۀ صفات تحت مطالعه اختلاف معناداری وجود داشت. مقادیر ضریب همبستگی بین صفات مختلف نشان داد که سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و شدت بیماری با میزان پراکسیداز، پلی‌فنل اکسیداز، فنل کل، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز همبستگی منفی و معناداری داشت. برای تعیین دوری و نزدیکی توده‌‌ها و همچنین خوشه‌بندی آنها بر مبنای صفات تحت مطالعه، از تجزیۀ خوشه‌ای با روش Ward استفاده شد و با استفاده از معیار مربع فاصلۀ اقلیدوسی توده‌‌ها در سه خوشۀ مجزا شامل مقاوم، نیمه‌مقاوم و حساس خوشه‌بندی شدند. در این آزمایش دورترین فاصله (67/28) میان توده‌های ایزابل و شادگانی 2 به‌دست آمد و به‌ترتیب مقاوم‌ترین و حساس‌ترین توده‌ها به بیماری شناخته شدند. به نظر می‌رسد که با توجه به فاصلۀ بین آنها، با انجام تلاقی و بهره‌گیری از پدیدۀ هتروزیس، می‌توان به نتایجی دست یافت که دارای مقاومت بیشتری نسبت به توده‌های تحت بررسی باشد.